Japonya Balina Avcılığına Neden Hâlâ Devam Ediyor?

Balina avlamak Japonya nüfusunu beslemek için gerekli değil, tüm dünyanın tepkisini çekiyor ve ekonomik de değil. Peki Japonya neden hala balina avlıyor?Japon hükümetinin buna yanıtları balina avcılığının Japon kültürünün tarihsel bir parçası olması, balıkçıların yüzyıllardır balina avlaması ve Japonyaʹnın asla yabancıların kendilerine neyi yiyip neyi yemeyeceğini söylemesine izin vermeyecek olması diye sıralanıyor.Bir Japon yetkili bana ˮJaponlar asla tavşan yemez ama İngilizlere tavşan yememelerini söylemeyizˮ dedi. Ben de tavşanların soyu tükenmekte hayvanlar olmadığına dikkat çektim.Yine de hükümetin argümanında gerçeklik payı var.Japonya sahillerinde yüzyıllardır balina avcılığıyla geçinen topluluklar var. Yunus avcılığıyla bilinen Vakayamaʹdaki Taiji limanı bunlardan biri. Çiba ve İşinomakiʹde de balina avcılığı yapan yerler var.Yani balina avcılığı Norveç, İzlanda ve Kanadaʹdaki İnuitler gibi Japon kültürünün de parçası.Fakat Japonya eski çağlardaki gibi kıyılardaki balinaları avlamıyor, bugün dünyanın öbür ucuna, Antarktikaʹya gönderdiği gemi filolarıyla avladığı balinaları bir diğer fabrika gemisinde işliyor.Ve Antarktikaʹdaki bu balina avcılığının tarihi hiçbir yönü yok. Japonyaʹnın kıtaya gönderdiği ilk balina avlama ekibi 1930ʹlardaydı. Büyük avlanmalar ise İkinci Dünya Savaşıʹnın ardından başladı.Ülke enkaz halinde ve nüfus açlıktan kırılıyordu. General Douglas MacArthurʹun da cesaretlendirmesiyle Japonya ABD Donanmasıʹna ait iki büyük tankeri balina işleme fabrikasına dönüştürüp Güney Okyanusuʹna doğru demir aldı.1940ʹlardan 1960ʹlara kadar balina eti ülkedeki en büyük et kaynağıydı. 1964ʹteki zirvesinde Japonya senede 24 bin balina öldürmüştü. Bunların çoğu ispermeçet balinası ve oluklu balinaydı.Bugün Japonya Avustralya ve Amerikaʹdan balina eti ithal edebiliyor. Japonyaʹda derin deniz balina avcılığı yapılmıyor. Av filosu Japon vergi mükelleflerinin parasıyla, Japon hükümetinin ˮbilimsel araştırmaˮ olarak tanımladığı görevle Antarktika sularında balina avlıyor.Japonyaʹnın ˮbalinalar üzerine araştırmalar yapmak içinˮ her yıl yüzlerce balinayı öldürdüğünü açıklıyor. Fakat Uluslararası Adalet Divanı bu argümanı düzenli bir şekilde çürütüyor. 2014ʹte Japonyaʹnın Güney Okyanusuʹnda yürüttüğü ˮölümcül araştırma programınınˮ bilimsel bir temeli olmadığına hükmeden mahkeme Japonyaʹnın bu avcılığı durdurmasını talep etti.Japonya bir yıl durduktan sonra tekrardan filosunu avlanmaya gönderdi. Bu sefer Uluslararası Adalet Divanıʹnın talepleriyle örtüşen bir av programı tasarladı. Greenpeace Japonyaʹda çalışan ve 10 yıldır Japonyaʹnın balina endüstrisini araştıran Junko Sakuma, balina avcılığının ülkeye bir faydası olmadığını ama kimsenin bunun nasıl sonlandırılacağını bilmediğini söylüyor.2016 yılında Birlikte, şafak öncesi düzenlenen ton balığı mezatlarıyla ünlenen dünyanın en büyük balık pazarı Tsukjiʹyi geziyoruz.Binlerce balık toptancısından yalnızca ikisi hala balina eti satıyor. Bunlardan birinde, bir minke balinasından büyük et parçaları görüyoruz. Koyu kırmızı ve kan sızıyor. Diğerinde ise daha açık renkli oluklu balina eti var. Nesli tükenmekte olan oluklu balinaların etleri Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) tarafından yasaklanmış durumda.Dükkan sahibi işlerin kötü gittiğinden şikayetçi. 2015ʹte Japonya Antarktikaʹda hiç balina avlamamıştı, bu yüzden satacak daha az minke balinası eti vardı.Minke balinasının arzı azaldığında talebi dengelemek için fiyatın yükselmesi gerekir. Fakat Junkoʹya göre bu gerçekleşmiyor: ˮÇoğu Japon balina eti yemiyor. Tüketim oranı yıllardır düşüyor ve bu yüzden arz azalsa da fiyat artmıyor.ˮJunkoʹnun araştırmasına göre 2015 yılında ortalama bir Japon 30 gram balina eti yiyordu.Peki balina yemek Japon kültürünün o kadar temel bir parçasıysa neden bu kadar az kişi balina yiyor?Eski dostum Etsuo Katoʹya soruyorum bunu.20 yıldır tanışıyoruz, zaman zaman beni birlikte balina eti yemeye ikna etmeye çalışıyor. Kato-San ülkenin batısındaki balina avcılığı yapılan Şimonoseki limanı yakınlarındaki Kita-Kyuşuʹda büyümüş. Tokyoʹnun bednam Kabukiço bölgesinde sıcak bir restoranda oturuyoruz. Tepemizde devasa, eski ve mumyalanmış bir balina penisi asılı. Duvarlarda ise balina resimleri var.Önümüze gelen ilk tabakta balina saşimi var, çiğ. Mekan sahibi farklı kısımlarını servis ediyor: Biftek, yürek, dil ve hatta çiğ balina derisi.Midem bulanıyor ama kendimi tutuyorum. İhtiyatlı bir şekilde eti ağzıma götürüyorum. Sert bir aroması var, çok çiğnemek gerekiyor.Kato-San ˮÇocukken her gün bu eti yerdimˮ diyor ve ekliyor: ˮO zamanlar et demek balina eti demekti. Sığır veya domuz etinin ne olduğunu bilmiyordum.ˮPeki Japonya balina avcılığını durdurursa üzülecek mi?Bana nazikçe bakıyor ve kafasını sallıyor.ˮBalina avcılığına ihtiyacım yok. Sığır eti yedikten sonra balina eti yemeye ihtiyaç yokˮ diyor.Restorandaki diğer müşteriler de orta yaşlı erkekler. Balina eti yemek onlar için 50 yıl önceki çocukluklarını hatırlatan nostaljik bir şey.Böylece ilk soruma geri dönüyorum: O zaman Japonya neden hala balina avlıyor?Kısa süre önce Japon hükümetinden üst düzet bir isimle özel bir görüşme gerçekleştirdim. Balina avcılığının neden bir anlam ifade etmediğini düşündüğümü ona anlattım ve buna bir yanıt vermesini istedim. Cevabı şaşırtıcı derecede dürüsttü: ˮSana katılıyorum. Antarktikaʹda balina avlamak Japon kültürünün bir parçası değil. Uluslararası imajımız için de bir felaket ve ülkede balina eti talebi ticari seviyede değil. 10 yıl içinde Japonyaʹnın avcılığı bırakacağını düşünüyorum.ˮˮPeki neden şimdi bırakmıyorsunuzˮ diye sordu bir diğer gazeteci.Buna yanıtı ise ˮŞimdi bırakmayı zorlaştıran bazı önemli siyasi gerekçeler varˮ oldu. Daha fazla bilgi vermedi.Fakat Junko Sakuma yanıt Japonyaʹda balina avcılığının hükümet tarafından yapılması, bunun etrafında araştırma bütçeleri, yıllık planlar, terfiler ve emeklilik planlarına sahip büyük bir bürokrasi bulunması.ˮBir bürokratın ofisinde çalışan kişilerin sayısı azaltılırsa kendisini utanç içinde hissederˮ diyor ve ekliyor: ˮBu yüzden çoğu bürokrat, çalıştıkları bakanlıkların balina avcılığıyla ilgilenen kısımlarını bedeli ne olursa olsun ayakta tutmak için mücadele ediyor. Bu siyasetçiler için de geçerli. Eğer seçim bölgelerinde bu önemli bir konuysa balina avcılığını geri getirme sözü verirler. Bu, sandalyelerini korumalarının bir yoludur.ˮSon derece bayağı gözükebilir. Fakat Japonyaʹnın balina avcılığına devam etme kararlılığı balina avcılığı yapılan seçim bölgelerindeki bir avuç milletvekili ve bütçelerinin kesilmesini istemeyen birkaç yüz bürokrattan kaynaklanıyor olabilir.